Puimsteen

Puimsteen is samengesteld uit sterk microvesiculair glas pyroclastisch met zeer dunne, transparante bellenwanden van extrusief stollingsgesteente. Het is vaak maar niet uitsluitend van silicische of felsische tot intermediaire samenstelling (bijv. ryolitisch, dacietisch, andesitisch, pantelleritisch, fonolitisch, trachytisch), maar basaltische en andere samenstellingen zijn ook bekend. Puimsteen is meestal licht van kleur, variërend van wit, crème, blauw of grijs, tot groenbruin of zwart. Het vormt zich wanneer vulkanische gassen uit viskeuze magma ontsnappen en bellen vormen die binnen de viskeuze magma blijven terwijl het afkoelt tot glas. Puimsteen is een gebruikelijk product van explosieve uitbarstingen (Pliniaans en ignimbriet-vormend) en vormt vaak zones in de bovenste delen van silicische lavas. Puimsteen heeft een porositeit van 64-85% per volume en drijft op water, mogelijk jarenlang, totdat het uiteindelijk verzadigd raakt met water en zinkt. Scoria verschilt van puimsteen doordat het dichter is, met grotere vesikels en dikkere vesikelwanden, waardoor scoria snel zinkt. Het verschil is het gevolg van de lagere viscositeit van de magma die scoria vormt. Wanneer grotere hoeveelheden gas aanwezig zijn, is het resultaat een fijnerkorrelige variant van puimsteen die bekend staat als pumicite. Pumicite bestaat uit deeltjes van minder dan 4 mm groot. Puimsteen wordt beschouwd als vulkanisch glas omdat het geen kristalstructuur heeft. Puimsteen varieert in dichtheid afhankelijk van de dikte van het vaste materiaal tussen de bellen; veel monsters drijven op water. Na de explosie van Krakatoa dreven puimsteen vlotten tot 20 jaar lang door de Indische Oceaan, met boomstammen die ertussen dreven. In feite verspreiden en ondersteunen puimsteen vlotten verschillende mariene soorten. In 1979, 1984 en 2006, creëerden onderzeese vulkaanuitbarstingen nabij Tonga grote puimsteen vlotten die honderden kilometers naar Fiji dreven. Er zijn twee hoofdvormen van vesikels. De meeste puimsteen bevat buisvormige microvesikels die een zijdeachtig of vezelig weefsel kunnen geven. De verlenging van de microvesikels vindt plaats door ductiele verlenging in de vulkanische rots of, in het geval van puimsteenachtige lavas, tijdens stroming. De andere vorm van vesikels zijn subsferisch tot sferisch en zijn het gevolg van hoge dampdruk tijdens de uitbarsting.

Puimsteen werd al in de Oudheid gebruikt als constructiemateriaal. Gemalen puimsteen wordt als ingrediënt gebruikt voor bepaalde betonsoorten. Door de in de poriën opgesloten lucht is het een uitstekende isolator. Het werd in combinatie met bijvoorbeeld portlandcement ook in drijfsteen gebruikt. Puimsteen ofwel bims wordt ook veel gebruikt in de grond-, weg- en waterbouw als licht ophoogmateriaal voor bijvoorbeeld de aanleg van wegen, aanvulling van (riool)sleuven en opvulling van kruipruimten. Vooral in het westen van Nederland, waar de slappe veenbodem voor een slechte ondergrond zorgt, vindt de lichte steensoort toepassing. Puimsteen werd ooit gebruikt als middel om zich te scheren. Het was een schuurmiddel bij het afwerken van hout, en in de jaren 1970 een hulpmiddel om spijkerbroeken een vale kleur te geven. Een andere toepassing is bij het verwijderen van eelt. In de glastuinbouw komt het voor als substraat voor planten.

Het beweerde effect van de puimsteen is dat het gekwetste gevoelens aanwijst en deze actief geneest. Er wordt ook gezegd dat het helpt bij het vormen van gezonde relaties om je te omringen met gelijkgestemde mensen die positiviteit in je leven brengen. Puimsteen wordt aanbevolen voor zakenmensen, omdat het zogenaamd sterk teamwerk en samenhang aanmoedigt.