Haüyn

Splitsing is duidelijk te perfectioneren, en twinning is gebruikelijk, zoals contact, penetratie en polysynthetische tweelingen. De breuk is ongelijk tot conchoïdaal, het mineraal is bros en heeft een hardheid van 5 ⁄2 tot 6, bijna zo hard als veldspaat. Alle leden van de sodalietgroep hebben vrij lage dichtheden, minder dan die van kwarts; haüyne is de dichtste van allemaal, maar toch is het soortelijk gewicht slechts 2,44 tot 2,50. Als haüyne op een objectglaasje wordt geplaatst en wordt behandeld met salpeterzuur HNO3, en men laat de oplossing langzaam verdampen, vormen zich monokliene naalden van gips. Dit onderscheidt haüyne van sodaliet, dat onder dezelfde omstandigheden kubische kristallen van chloriet vormt. Het mineraal is niet radioactief.

Haüyn komt voornamelijk voor in silica-arme en alkali-rijke stollingsgesteenten. De typelocatie is de Monte Somma in Italië. De grootste kristallen zijn tot dusver gevonden in vulkanische puimsteen in Mendig in de duitse Vulkaaneifel.

Alle silicaten hebben een structurele basiseenheid die een tetraëder is met een zuurstofion O aan elke top, en een siliciumion Si in het midden, dat (SiO4) vormt. In tectosilicaten (raamwerksilicaten) wordt elk zuurstofion gedeeld tussen twee tetraëders, waarbij alle tetraëders met elkaar worden verbonden om een raamwerk te vormen. Aangezien elke O wordt gedeeld door twee tetraëders, "behoort" slechts de helft ervan tot het Si-ion in beide tetraëders, en als er geen andere componenten aanwezig zijn, is de formule SiO2, zoals in kwarts. Aluminiumionen Al kunnen een deel van de siliciumionen vervangen en vormen (AlO4) tetraëders. Als de substitutie willekeurig is, wordt gezegd dat de ionen ongeordend zijn, maar in haüyne zijn de Al en Si in het tetraëdrische raamwerk volledig geordend. Si heeft een lading 4+, maar de lading op Al is slechts 3+. Als alle kationen (positieve ionen) Si zijn, dan balanceren de positieve ladingen op de Si precies de negatieve ladingen op de O's. Wanneer Al Si vervangt, is er een tekort aan positieve lading, en dit wordt gevormd door extra positief geladen ionen (kationen) die de structuur binnenkomen, ergens tussen de tetraëders. In haüyne zijn deze extra kationen natrium Na en calcium Ca, en daarnaast is ook de negatief geladen sulfaatgroep (SO4) aanwezig. In de haüyne-structuur zijn de tetraëders verbonden om zesledige ringen te vormen die in een ..ABCABC .. opeenvolging langs één richting zijn gestapeld, en ringen van vier tetraëders zijn parallel aan een andere richting gestapeld. De resulterende opstelling vormt continue kanalen die een grote verscheidenheid aan kationen en anionen kunnen herbergen.

Het wordt soms als edelsteen gebruikt.

De typelocatie is Lake Nemi, Alban Hills, provincie Rome, Latium, Italië.

Voorvallen zijn onder meer:

Canarische Eilanden: Een lichtblauw mineraal tussen haüyne en lazuriet is gevonden in spinel duniet xenolieten van La Palma, Canarische Eilanden.

Ecuador: Fenocrysten gevonden in alkalische extrusieve gesteenten (tefriet), product van uitbundig vulkanisme van de Sumaco-vulkaan, in het noordoosten van Ecuador.

Duitsland: In uitgeworpen rotsen van hoornblende-haüyne-scapolietgesteente uit het vulkanische complex van het Laachmeer, Eifel, Rijnland-Palts

Italië: Anhedral blauwe tot donkergrijze fenocrysten in leuciet-meliliet-dragende lava bij Monte Vulture, Melfi, Basilicata, Potenza

Italië: Millimetrische transparante blauwe kristallen in ejecta, voornamelijk bestaande uit K-veldspaat en plagioklaas van Albano Laziale, Roma

Italië: Uitgeworpen blokken in de peperino van de Alban Hills, provincie Rome, Latium, bevatten witte octaëdrische haüyne geassocieerd met leuciet, granaat, meliliet en latiumiet.

VS: Haüyne van metamorfe oorsprong komt voor in de Edwards-mijn, St. Lawrence County, New York.

VS: Haüyne komt voor in nepheline alnoite met meliliet, flogopiet en apatiet in Winnett, Petroleum County, Montana, VS.

VS: Haüyne komt in kleine hoeveelheden veel voor als fenocrysten in fonoliet en lamprophyre in de Cripple Creek, Colorado Mining District, Colorado, VS.

Haüyne komt voor in fonolieten en verwante leuciet- of nefeline-rijke, silica-arme, stollingsgesteenten; minder vaak in nefeline-vrije extrusieven en metamorfe gesteenten (marmer). Bijbehorende mineralen zijn onder meer nepheline, leuciet, titanian andradiet, meliliet, augiet, sanidine, biotiet, flogopiet en apatiet.

Hauyne werd voor het eerst beschreven in 1807 aan de hand van monsters die werden ontdekt in Vesuviaanse lava's in Monte Somma, Italië, en werd in 1807 door Brunn-Neergard genoemd naar de Franse kristallograaf René Just Haüy (1743-1822).