Chrysoberil

Gewone chrysoberyl is geelachtig groen en transparant tot doorschijnend. Wanneer het mineraal een goede bleekgroene tot gele kleur vertoont en transparant is, wordt het als edelsteen gebruikt. De drie belangrijkste soorten chrysoberyl zijn: gewone geel-tot-groene chrysoberyl, kattenoog of cymofaan en alexandriet. Geelgroene chrysoberyl werd in de Victoriaanse en Edwardiaanse tijdperken "chrysoliet" genoemd, wat verwarring veroorzaakte aangezien die naam ook wordt gebruikt voor het mineraal olivijn ("peridoot" als edelsteen); die naam wordt niet langer gebruikt in de gemologische nomenclatuur.

Alexandrite, een sterk pleochroïsche (trichroïsche) edelsteen, zal smaragdgroene, rode en oranjegele kleuren vertonen, afhankelijk van de kijkrichting in gedeeltelijk gepolariseerd licht. De meest onderscheidende eigenschap is echter dat het ook van kleur verandert in kunstlicht (wolfraam / halogeen) in vergelijking met daglicht. De kleurverandering van rood naar groen is het gevolg van een sterke absorptie van licht in een smal geel gedeelte van het spectrum, terwijl grote banden met meer blauwgroene en rode golflengten kunnen worden doorgelaten. Welke van deze de overhand heeft om de waargenomen tint te geven, hangt af van de spectrale balans van de verlichting. Alexandriet van goede kwaliteit heeft een groene tot blauwgroene kleur bij daglicht (relatief blauwe verlichting bij een hoge kleurtemperatuur), en verandert in een rode tot paarsrode kleur bij gloeiend licht (relatief gele verlichting). Fijngekleurd materiaal is echter uiterst zeldzaam. Minder wenselijke stenen kunnen daglichtkleuren van geelachtig groen hebben en gloeiende kleuren van bruinrood.

Chrysoberil-kristallen worden gevormd in magmatische gesteenten. Het wordt meestal in de vorm van platte, afgeronde stenen gevonden in alluviale afzettingen, bijvoorbeeld in Brazilië en Sri Lanka. Daarnaast is er chrysoberil gevonden in Madagaskar, Zimbabwe, Rusland, India, Myanmar en Italië.

Chrysoberyl vormt zich als resultaat van pegmatitische processen. Smelten in de aardkorst produceert gesmolten magma met een relatief lage dichtheid dat omhoog kan stijgen naar het oppervlak. Terwijl het belangrijkste magma-lichaam afkoelt, werd water dat oorspronkelijk in lage concentraties aanwezig was, meer geconcentreerd in het gesmolten gesteente omdat het niet kon worden opgenomen in de kristallisatie van vaste mineralen. Het overgebleven magma wordt dus rijker aan water, en ook aan zeldzame elementen die evenmin passen in de kristalstructuren van belangrijke gesteentevormende mineralen. Het water vergroot het temperatuurbereik naar beneden voordat het magma volledig vast wordt, waardoor de concentratie van zeldzame elementen zo ver kan gaan dat ze hun eigen kenmerkende mineralen produceren. Het resulterende gesteente heeft een stollingsachtig uiterlijk, maar wordt bij lage temperatuur gevormd uit een waterrijke smelt, met grote kristallen van de gewone mineralen zoals kwarts en veldspaat, maar ook met verhoogde concentraties van zeldzame elementen zoals beryllium, lithium of niobium. vaak hun eigen mineralen vormen; dit wordt een pegmatiet genoemd. Door het hoge watergehalte van het magma konden de kristallen snel groeien, dus pegmatietkristallen zijn vaak vrij groot, wat de kans op de vorming van edelstenen vergroot. Chrysoberyl kan ook groeien in de landelijke rotsen in de buurt van pegmatieten, wanneer Be- en Al-rijke vloeistoffen van het pegmatiet reageren met omringende mineralen. Daarom kan het worden gevonden in mica-leisteen en in contact met metamorfe afzettingen van dolomitisch marmer. Omdat het een hard, dicht mineraal is dat bestand is tegen chemische veranderingen, kan het uit rotsen worden verweerd en afgezet in rivierzand en grind in alluviale afzettingen met andere edelsteenmineralen zoals diamant, korund, topaas, spinel, granaat en toermalijn . Wanneer het in dergelijke placers wordt aangetroffen, heeft het afgeronde randen in plaats van scherpe, wigvormige vormen. Een groot deel van de chrysoberyl die in Brazilië en Sri Lanka wordt gewonnen, wordt gewonnen uit placers, aangezien de gastrotsen intens verweerd en geërodeerd zijn. Als de pegmatietvloeistof rijk is aan beryllium, kunnen zich kristallen van beryl of chrysoberyl vormen. Beryl heeft een hoge verhouding van beryllium tot aluminium, terwijl het tegenovergestelde geldt voor chrysoberyl. Beide zijn stabiel met het gewone minerale kwarts. Om alexandriet te vormen, zou er ook wat chroom aanwezig moeten zijn. Beryllium en chroom komen echter niet vaak voor in dezelfde soorten gesteente. Chroom komt het meest voor in mafische en ultramafische gesteenten waarin beryllium uiterst zeldzaam is. Beryllium wordt geconcentreerd in felsische pegmatieten waarin chroom bijna afwezig is. Daarom is de enige situatie waarin een alexandriet kan groeien, wanneer Be-rich pegmatitische vloeistoffen reageren met Cr-rijke countryrock. Deze ongebruikelijke vereiste verklaart de zeldzaamheid van deze chrysoberyl-variëteit.

Ondanks de grote hardheid kent chrysoberil echter maar weinig praktische toepassingen. Het wordt vooral gebruikt voor het maken van juwelen. De helderste variëteiten van chrysoberil zijn bijzonder kostbaar.

Er wordt gezegd dat Arabische krijgers geloofden dat chrysoberil hen onzichtbaar kon maken op het slagveld. De Hindoe-god Vishnu heeft chrysoberil in zijn halsketting om het magnetische centrum van menselijke passie te vertegenwoordigen. Het wordt gezegd dat het een van de kostbare edelstenen of 'ratnas' is die uit de oceaan naar boven kwam nadat deze was geroerd door Vishnu en Asura's.

De naam chrysoberyl is afgeleid van de Griekse woorden χρυσός chrysos en βήρυλλος beryllos, wat "een goudwitte spar" betekent. Ondanks de gelijkenis van hun namen, zijn chrysoberyl en beryl twee totaal verschillende edelstenen, hoewel ze allebei beryllium bevatten. Chrysoberyl is de derde hardst voorkomende natuurlijke edelsteen en ligt op 8,5 op de schaal van Mohs van minerale hardheid, tussen korund (9) en topaas (8).

Chrysoberil wordt verondersteld bescherming te bieden tegen negatieve krachten en helderheid in de geest te brengen. Er wordt gezegd dat het het zelfvertrouwen verbetert en het zelfrespect herstelt. Degenen die het dragen, geloven dat het positieve energie zal vrijgeven en vrijgevigheid en vriendelijkheid zal bevorderen, evenals het in evenwicht brengen van de fysieke gezondheid van het lichaam.