Topaas

De slechte taaiheid van topaas is te wijten aan zijn perfecte splijting, waardoor het gemakkelijk langs specifieke vlakken kan splitsen en het kwetsbaar wordt voor splinters of breuken bij dagelijks gebruik door impact of druk.

Topaas's gevoeligheid voor kleurvervaging door zonlicht, mogelijke barsten door hitte en schade door agressieve chemicaliën maakt het minder ideaal voor dagelijks gebruik waar dergelijke blootstellingen vaak voorkomen.

Topaz in zijn natuurlijke staat is goudbruin tot geel - een kenmerk dat betekent dat het soms wordt verward met citrien, een minder waardevolle edelsteen. Een verscheidenheid aan onzuiverheden en behandelingen kan topaas wijnrood, bleekgrijs, roodachtig oranje, bleekgroen of roze (zeldzaam) en ondoorzichtig tot doorschijnend / transparant maken. De roze en rode variëteiten zijn afkomstig van chroom dat aluminium in zijn kristallijne structuur vervangt. Imperial topaas is geel, roze (zeldzaam, indien natuurlijk) of roze-oranje. Braziliaanse keizerlijke topaas kan vaak een heldergele tot diep goudbruine tint hebben, soms zelfs violet. Veel bruine of bleke topazen worden behandeld om ze helder geel, goud, roze of violet gekleurd te maken. Sommige keizerlijke topaasstenen kunnen bij blootstelling aan zonlicht gedurende langere tijd vervagen. Van nature voorkomende blauwe topaas is vrij zeldzaam. Typisch wordt kleurloos, grijs of lichtgeel en blauw materiaal met warmte behandeld en bestraald om een meer gewenst donkerder blauw te produceren. Mystieke topaas is een kleurloze topaas die kunstmatig is gecoat via een dampafzettingsproces waardoor het een regenboogeffect op het oppervlak heeft. Hoewel het erg hard is, moet topaas met grotere zorg worden behandeld dan sommige andere mineralen met een vergelijkbare hardheid (zoals korund) vanwege een zwakke atoombinding van de moleculen van de steen langs een of ander axiaal vlak (terwijl diamanten bijvoorbeeld bestaan uit koolstofatomen die langs alle vlakken met gelijke sterkte aan elkaar zijn gebonden). Dit geeft topaas de neiging om langs een dergelijk splitsingsvlak te breken als het met voldoende kracht wordt geraakt. Topaas heeft een relatief lage brekingsindex voor een edelsteen, en daarom schitteren stenen met grote facetten of tabellen niet zo gemakkelijk als stenen die zijn gesneden uit mineralen met hogere brekingsindices, hoewel kleurloze topaas van hoge kwaliteit glinstert en meer "leven" vertoont dan vergelijkbaar geslepen kwarts. . Wanneer topaas een typische "briljante" slijpvorm krijgt, kan het ofwel een sprankelend tafelfacet vertonen, omringd door dood ogende kroonfacetten, ofwel een ring van fonkelende kroonfacetten met een saaie, goed-achtige tafel.

Saksen was in de 18de eeuw een belangrijke leverancier van (gele) topazen: deze zogenoemde Saksische diamanten werden gewonnen in het Vogtland, waar de Schneckenstein grotendeels werd afgegraven. Topaas komt voor in de zandfractie van Nederlandse Kwartaire riviersedimenten. Het is onder andere een karakteristiek element van zanden van de Noordwest-Duitse rivieren (bijvoorbeeld voorlopers van de Wezer). In de zware-mineraalanalyse zoals dat in Nederland bij de Rijks Geologische Dienst gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw plaatsvond, wordt het mineraal ingedeeld bij de zogenoemde stabiele groep.

Topaz wordt vaak geassocieerd met kiezelstollingsgesteenten van het graniet- en ryoliettype. Het kristalliseert typisch in granieten pegmatieten of in dampholten in rhyoliet lavastromen waaronder die op Topaz Mountain in het westen van Utah en Chivinar in Zuid-Amerika. Het kan worden gevonden met fluoriet en cassiteriet in verschillende gebieden, waaronder de Oeral en het Ilmensky-gebergte in Rusland, in Afghanistan, Sri Lanka, Tsjechië, Duitsland, Noorwegen, Pakistan, Italië, Zweden, Japan, Brazilië, Mexico; Flinders Island, Australië; Nigeria en de Verenigde Staten. Brazilië is een van de grootste producenten van topaas, sommige heldere topaaskristallen van Braziliaanse pegmatieten kunnen rotsblokken bereiken en honderden kilo wegen. De Topaas van Aurangzeb, waargenomen door Jean Baptiste Tavernier, woog 157,75 karaat. De Amerikaanse gouden topaas, een recentere edelsteen, woog maar liefst 22.892,5 karaat. Grote, levendige blauwe topaas exemplaren uit de St. Anns-mijn in Zimbabwe werden eind jaren tachtig gevonden. Kleurloze en lichtblauwe topaasvariëteiten worden gevonden in Precambrium graniet in Mason County, Texas binnen de Llano Uplift. Er is geen commerciële winning van topaas in dat gebied. Het is mogelijk om topaas te synthetiseren.

De naam van de steen is te herleiden tot het Grieks. Plinius de Oudere voerde de naam terug op een legendarisch eiland Topazius in de Rode Zee, waarvan de identiteit onzeker is, evenals de precieze aard van de stenen die ervandaan kwamen. De aanduiding topaas kreeg zijn huidige betekenis pas na de middeleeuwen. De topaas is een van de negen edelstenen in de Thaise Orde van de Negen Edelstenen. De Paus bezit een mijter, een zogenoemde mitra preciosa die met goud, topazen en parels is versierd. Volgens de Bijbel (Openbaring 21:19-20 NBG vertaling 1951) zal het zevende fundament van de nieuwe stad Jeruzalem versierd worden met topaas. 19 En de fundamenten van de muur der stad waren met allerlei edelgesteente versierd. Het eerste fundament was diamant, het tweede lazuursteen, het derde robijn, het vierde smaragd, 20 het vijfde sardonyx, het zesde sardius, het zevende topaas, het achtste beril, het negende chrysoliet, het tiende chrysopraas, het elfde saffier, het twaalfde amethist.

Topaas, een van de geboortestenen van november en het staatswapen van Utah, werd geloofd een edelsteen te zijn die vrede en genezing vertegenwoordigde in de mythologie. De Romeinen, de ontdekker van de steen, verklaarden dat als het gedragen werd, het tegen vijanden zou beschermen en allianties zou herstellen. De oude Egyptenaren beweerden dat topaas mystieke krachten kreeg van Ra, de zonnegod, terwijl Zuid-Amerikaanse stammen beweerden dat, op de avond van een volle maan, de edelsteen ziekten kon verlichten.

Nicols, de auteur van een van de eerste systematische verhandelingen over mineralen en edelstenen, wijdde in 1652 twee hoofdstukken aan het onderwerp. In de middeleeuwen werd de naam topaas gebruikt om te verwijzen naar elke gele edelsteen, maar in de moderne tijd verwijst het uitsluitend naar het hierboven beschreven silicaat. Veel Engelse vertalingen van de Bijbel, waaronder de King James Version, noemen topaas. Deze vertalingen van topaas komen echter allemaal voort uit de Septuagint-vertaling topazi[os], die verwees naar een gele steen die geen topaas was, maar waarschijnlijk chrysoliet (chrysoberyl of peridot). Waarschijnlijk is hier dus geen topaas bedoeld. Een Engelse bijgeloof hield ook in dat topaas krankzinnigheid genas. De oude Romeinen geloofden dat topaas bescherming bood tegen gevaar tijdens het reizen. In de middeleeuwen werd geloofd dat het dragen van topaas aan de linkerarm de eigenaar beschermde tegen elke vloek en het boze oog afweerde. Ook werd aangenomen dat het dragen van topaas de lichaamstemperatuur verhoogde, waardoor mensen een verkoudheid of koorts konden verlichten. In Europa in de middeleeuwen werd aangenomen dat topaas de mentale krachten versterkte.

Topaz wordt vaak geassocieerd met kiezelstollingsgesteenten van het graniet- en ryoliettype. Het kristalliseert typisch in granieten pegmatieten of in dampholten in rhyoliet lavastromen, waaronder die bij Topaz Mountain in het westen van Utah en Chivinar in Zuid-Amerika. Het kan samen met fluoriet en cassiteriet worden gevonden in verschillende gebieden, waaronder de Oeral en het Ilmensky-gebergte in Rusland, in Afghanistan, Sri Lanka, Tsjechië, Duitsland, Noorwegen, Pakistan, Italië, Zweden, Japan, Brazilië, Mexico; Flinders Island, Australië; Nigeria en de Verenigde Staten.

Brazilië is een van de grootste producenten van topaas, sommige heldere topaaskristallen van Braziliaanse pegmatieten kunnen rotsblokken bereiken en honderden kilo wegen. De Topaas van Aurangzeb, waargenomen door Jean Baptiste Tavernier, woog 157,75 karaat. De Amerikaanse gouden topaas, een recentere edelsteen, woog maar liefst 22.892,5 karaat. Grote, levendige blauwe topaas exemplaren uit de St. Anns-mijn in Zimbabwe werden eind jaren tachtig gevonden. Kleurloze en lichtblauwe topaasvariëteiten worden gevonden in Precambrium graniet in Mason County, Texas binnen de Llano Uplift. Er is in dat gebied geen commerciële winning van topaas. Het is mogelijk om topaas te synthetiseren.

De naam "topaas" is meestal afgeleid (via Oudfrans: Topace en Latijn: Topazus) van het Griekse Τοπάζιος (Τοpáziοs) of Τοπάζιον (Τοpáziοn), van Τοπαζος, de oude naam van het Sint-Janseiland in de Rode Zee, wat moeilijk was om te vinden en waaruit in de oudheid een gele steen (waarvan nu wordt aangenomen dat het chrysoliet is: geelachtig olivijn) werd gewonnen; topaas zelf (in plaats van topazios) was niet echt bekend vóór de klassieke tijd. Het oude Sri Lanka (Tamraparni) exporteerde inheemse oosterse topazen naar Griekenland en het oude Egypte, wat leidde tot de etymologisch verwante namen van het eiland door Alexander Polyhistor (Topazius) en de vroege Egyptenaren (Topapwene) - 'land van de Topaas'. Plinius zei dat Topazos een legendarisch eiland in de Rode Zee is en dat het mineraal "topaas" daar voor het eerst werd gedolven. Als alternatief kan het woord topaas verband houden met het Sanskrietwoord तपस् "tapas", wat "hitte" of "vuur" betekent.

Topaas vaak beschreven als de steen van passie en liefde, die vergeving bevordert en de waarheid aanmoedigt. Er wordt aangenomen dat het het zelfvertrouwen vergroot, de negatieve krachten van twijfel helpt wegnemen en ze vervangt door de positieve energie die nodig is om je dromen na te jagen. Bewaar deze steen in een kamer om vreugde te bevorderen en negatieve energie te ontmoedigen. Draag het voor bescherming en empowerment.