Sillimaniet

Het kleurloze, blauwige, grijze tot bruingroene mineraal heeft een perfecte splijting volgens kristalvlak [010], een witte streepkleur en een glasglans. Het kristalstelsel is orthorombisch, de gemiddelde dichtheid is 3,24 en de hardheid is 7. Sillimaniet is noch magnetisch, noch radioactief.

Sillimaniet is een zeer veelvoorkomend mineraal als onderdeel van vele gesteenten. Het komt onder andere voor in gemetamorfoseerde sedimentaire gesteenten. Het is ook, samen met de andere aluminiumsilicaten andalusiet en kyaniet een indicatief mineraal voor de diepte en temperatuur waarbij een gesteente metamorfose ondergaan heeft. Sillimaniet is gewoonlijk stabiel bij temperaturen boven de 500 °Celsius en bij drukken boven de 0,2 GPa (gigapascal). De druk en temperatuur zijn gerelateerd waardoor bij hoge temperatuur (800 °C) een lagere druk 0,1 GPa nodig is om sillimaniet uit andalusiet te vormen. Bij temperaturen beneden 600 °C en drukken hoger dan 0,3 GPa wordt juist kyaniet uit andalusiet gevormd. Sillimaniet komt voor in twee vormen, die een verschillende herkomst hebben, in de zandfractie van Nederlandse Kwartaire riviersedimenten voor: als korrels en als 'fibroliet'. In de zware-mineraalanalyse zoals dat in Nederland bij de Rijks Geologische Dienst gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw plaatsvond, wordt het mineraal ingedeeld bij de zogenoemde stabiele groep.

Sillimanite is een van de drie polymorfen van aluminosilicaat, de andere twee zijn andalusiet en kyaniet. Een veel voorkomende variëteit van sillimaniet staat bekend als fibroliet, zo genoemd omdat het mineraal lijkt op een stel vezels die in elkaar zijn gedraaid wanneer het in een dunne sectie of zelfs met het blote oog wordt bekeken. Zowel de vezelige als traditionele vormen van sillimaniet komen veel voor in gemetamorfoseerde sedimentaire gesteenten. Het is een indexmineraal dat hoge temperatuur maar variabele druk aangeeft. Voorbeelden van rotsen zijn gneis en granuliet. Het komt voor met andalusiet, kyaniet, kaliumveldspaat, almandijn, cordieriet, biotiet en kwarts in schist, gneis, hoornvogels en ook zelden in pegmatieten. Natuurlijke sillimanietrotsen die in de vereiste vorm en grootte zijn gesneden, worden voornamelijk gebruikt in de glasindustrie. Sillimaniet is de beste grondstof voor de vervaardiging van vuurvaste materialen van hoog aluminiumoxide of 55-60% aluminiumoxidebakstenen. Maar het gebruik ervan op grote schaal is niet mogelijk vanwege de fijne sortering en de hoge kosten. Dumortieriet en mulliet zijn vergelijkbare minerale soorten die in porselein worden aangetroffen. Sillimaniet is gevonden in Brandywine Springs, New Castle County, Delaware. Het werd door de wetgevende macht van de staat in 1977 genoemd als het staatsmineraal van Delaware op voorstel van de Delaware Mineralogical Society.

Sillimaniet is het staatsmineraal van Delaware.

Sillimaniet is genoemd naar de Amerikaanse scheikundige en mineraloog B. Silliman (1779-1824).