Doleriet

Doleriet is een middelkristallijn ganggesteente, het mafische equivalent van het felsische ganggesteente granofier. Doleriet is gevormd uit minder viskeus magma dan granofier. De mineralen die doorgaans in dolerieten gevonden worden, zijn olivijn, plagioklaas, biotiet, amfibolen en pyroxenen.

Dolerieten komen voor in die gebieden waar, door de geologische geschiedenis heen, mafisch vulkanisme is ontstaan en wordt gevormd tussen het uitvloeiingsgesteente basalt en het dieptegesteente gabbro. Varianten van doleriet zijn ofiet (voornamelijk tijdens het laat-Trias in de Pyreneeën gevormde doleriet) of diabaas, dolerieten met veel olivijn, waardoor het gesteente groengekleurd wordt. In Suriname vormen resistente dolerietgangen lange gebergteketens zoals het Van Asch van Wijckgebergte.

Diabase , gebouwen, spoorbeddingen (spoorballast) en binnen dammen en dijken. Diabaas kan worden gesneden voor gebruik als grafstenen en gedenktekens; de basis van het Marine Corps War Memorial is gemaakt van zwart diabaas "graniet" (een commerciële term, niet echt graniet). Diabaas kan ook worden gesneden voor gebruik als siersteen voor werkbladen, gevelsteen op gebouwen en bestrating. Een vorm van doleriet, bekend als blauwe hardsteen, is een van de materialen die worden gebruikt bij de constructie van Stonehenge. Diabaas dient ook als lokale bouwsteen. In Tasmanië, waar het een van de meest voorkomende rotsen is, wordt het gebruikt voor de bouw, voor landschapsarchitectuur en om boerderijmuren van droge steen te bouwen. In het noorden van County Down, Noord-Ierland, wordt "dolerite" gebruikt in gebouwen zoals Mount Stewart samen met Scrabo Sandstone, aangezien beide worden ontgonnen bij Scrabo Hill. De Merel (viool) is gemaakt van zwarte diabaas.

Diabase wordt meestal aangetroffen in kleinere relatief ondiepe opdringerige lichamen zoals dijken en dorpels. Diabaasdijken komen voor in gebieden met aardkorstuitbreiding en komen vaak voor in dijkzwermen van honderden individuele dijken of dorpels die uitstralen vanuit een enkel vulkanisch centrum. De Palisades Sill die de New Jersey Palisades vormt aan de Hudson River, nabij New York City, is een voorbeeld van een diabaas dorpel. De dijkcomplexen van de Britse tertiaire vulkanische provincie die Skye, Rum, Mull en Arran in het westen van Schotland omvat, de regio Slieve Gullion in Ierland, en zich uitstrekt over Noord-Engeland, bevatten veel voorbeelden van dolerietdijkzwermen, in de richting van de Midlands, andere voorbeelden zijn Rowley Vod. Delen van de Deccan Traps of India, gevormd aan het einde van het Krijt, bevatten ook doleriet. Het is ook overvloedig aanwezig in grote delen van Curaçao, een eiland voor de kust van Venezuela. Een ander voorbeeld van diabaasdijken is erkend in het Mongo-gebied binnen het Guéra-massief van Tsjaad in Centraal-Afrika. In West-Australië, een 200 km lange dolerietdijk, wordt de Norseman-Wiluna Belt geassocieerd met het niet-alluviale goudmijngebied tussen Norseman en Kalgoorlie, dat de grootste goudmijn in Australië omvat, de Super Pit-goudmijn. Ten westen van de Norseman-Wiluna-gordel ligt de Yalgoo-Singleton-gordel, waar complexe doleriet-dijkzwermen de vulkanischlastische sedimenten verdoezelen. Grote dolerietdrempels zoals de Golden Mile Dolerite kunnen een grove korrelige textuur vertonen, en vertonen een grote diversiteit in petrografie en geochemie over de breedte van de drempel. Vroege Jura-activiteit resulteerde in de vorming van indringers van dolerieten op Prospect Hill in Sydney, en het winnen van basalt voor roadstone en andere bouwmaterialen is daar al meer dan 180 jaar een belangrijke activiteit. In het Thüringer-Frankische-Vogtland-leisteengebergte in centraal Duitsland is de diabaas volledig Devoon oud. Ze vormen typische koepellandschappen, vooral in het Vogtland. Een geotoeristische attractie is de Steinerne Rose bij Saalburg, een natuurmonument waarvan de huidige vorm te danken is aan de typische verwering van lavakussens. De uitgestrekte gebieden van mafisch vulkanisme / plutonisme die verband houden met het uiteenvallen van Gondwanaland op het zuidelijk halfrond in het Jura, omvatten vele grote diabaas / doleriet dorpels en dijkzwermen. Deze omvatten de Karoo-dolerieten van Zuid-Afrika, de Ferrar-dolerieten van Antarctica, en de grootste, zelfs de meest uitgebreide van alle dolerietformaties ter wereld, zijn te vinden in Tasmanië. Hier kan het volume magma dat in een dun fineer van Perm en Trias gesteente is binnengedrongen vanuit meerdere feederplaatsen, over een periode van misschien een miljoen jaar, meer dan 40.000 kubieke kilometer hebben bedragen. In Tasmanië domineert doleriet een groot deel van het landschap, met name alpine gebieden. In de Death Valley-regio van Californië veranderden precambrium-diabase-indringers reeds bestaand dolomiet in economisch belangrijke talkafzettingen.

Diabase normaal gesproken een fijne maar zichtbare textuur van euhedrale latvormige plagioklaaskristallen (62%) in een fijnere matrix van clinopyroxeen, typisch augiet (20-29%), met minder olivijn (3% tot 12% in olivijn-diabaas) , magnetiet (2%) en ilmeniet (2%). Accessoire- en veranderingsmineralen zijn hoornblende, biotiet, apatiet, pyrrhotiet, chalcopyriet, serpentijn, chloriet en calciet. De textuur wordt diabasisch genoemd en is typerend voor diabasen. Deze diabasische textuur wordt ook wel interstitieel genoemd. De veldspaat is rijk aan anorthiet (in tegenstelling tot albiet), het calciumeindlid van de plagioklaas anorthiet-albiet vaste oplossingsreeks, meestal labradoriet.