Bastnäsiet

Het doorzichtig tot doorschijnend geel tot roodbruine bastnäsiet heeft een glas- tot vetglans, een witte streepkleur en de splijting van het mineraal is imperfect volgens het kristalvlak [1011] en onduidelijk volgens [0001]. Het kristalstelsel is hexagonaal. Bastnäsiet heeft een gemiddelde dichtheid van 4,97, de hardheid is 4 tot 5 en het mineraal is niet tot zwak radioactief. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute ligt, afhankelijk van de exacte samenstelling, tussen de 0 (voor de Y-houdende variant) en de 60.386,61 voor de cerium-houdende variëteit. De brekingsindex is 1,717 tot 1,818 en de dubbelbreking is 0,1010.

Bastnäsiet is een mineraal dat gevormd wordt in de verweringszones van alkalische stollingsgesteenten. De typelocatie van bastnäsiet is de Bastnäsmijn in het district Riddarhyttan in Västermanland te Zweden. Bastnäsiet is een belangrijk ertsmineraal voor de Zeldzame aarde Elementen.

Hoewel een zeldzaam mineraal en nooit in grote concentraties, is het een van de meer voorkomende zeldzame-aardecarbonaten. Bastnäsite is gevonden in karst bauxietafzettingen in Hongarije, Griekenland en de Balkanregio. Ook gevonden in carbonatieten, een zeldzame carbonate stollingsgesteente, in het Fen Complex, Noorwegen; Bayan Obo, Mongolië; Kangankunde, Malawi; Kizilcaoren, Turkije en de Mountain Pass zeldzame aardmijn in Californië, VS. Bij Mountain Pass is bastnäsite het voornaamste ertsmateriaal. Enige bastnäsite is gevonden in de ongewone granieten van het Langesundsfjord-gebied, Noorwegen; Kola-schiereiland, Rusland; Mont Saint-Hilaire-mijnen, Ontario, en Thor Lake-afzettingen, Northwest Territories, Canada. Hydrothermale bronnen zijn ook gerapporteerd. De vorming van hydroxylbastnäsite (NdCO3OH) kan ook optreden via de kristallisatie van een zeldzame aarde-dragende amorfe voorloper. Met toenemende temperatuur verandert het gewoontepatroon van NdCO3OH-kristallen geleidelijk naar meer complexe sferuliet- of dendrietvormen. De ontwikkeling van deze kristalvormen wordt verondersteld te worden gecontroleerd door het niveau waarop oververzadiging wordt bereikt in de waterige oplossing tijdens de afbraak van de amorfe voorloper. Bij hogere temperaturen (bijv. 220 °C) en na snelle verhitting (bijv. < 1 uur) breekt de amorfe voorloper snel af en bevordert de snelle oververzadiging de sferulietgroei. Bij een lagere temperatuur (bijv. 165 °C) en langzame verhitting (100 min) worden de oververzadigingsniveaus langzamer bereikt dan nodig voor sferulietgroei, en vormen zich dus meer regelmatige driehoekige piramidale vormen.

Bastnäsite bevat cerium, lanthaan en yttrium in zijn gegeneraliseerde formule, maar officieel is het mineraal ingedeeld in drie mineralen op basis van het overheersende zeldzame aardelement. Er is bastnäsite-(Ce) met een meer nauwkeurige formule van (Ce, La)CO3F. Er is ook bastnäsite-(La) met een formule van (La, Ce)CO3F. En ten slotte is er bastnäsite-(Y) met een formule van (Y, Ce)CO3F. Er is weinig verschil in de fysieke eigenschappen van de drie en de meeste bastnäsite is bastnäsite-(Ce). Cerium in de meeste natuurlijke bastnäsites domineert meestal de anderen. Bastnäsite en het fosfaatmineraal monaziet zijn de twee grootste bronnen van cerium, een belangrijk industrieel metaal. Bastnäsite is nauw verwant aan de mineraalreeks parisiet. Beide zijn zeldzame-aarde fluorcarbonaten, maar de formule van parisiet, Ca(Ce, La, Nd)2(CO3)3F2, bevat calcium (en een kleine hoeveelheid neodymium) en een andere verhouding van samenstellende ionen. Parisiet kan worden gezien als een formule-eenheid van calciet (CaCO3) toegevoegd aan twee formule-eenheden van bastnäsite. In feite is aangetoond dat de twee elkaar onderling kunnen veranderen met de toevoeging of verlies van CaCO3 in natuurlijke omgevingen. Bastnäsite vormt een reeks met de mineralen hydroxylbastnäsite-(Ce) [(Ce, La)CO3(OH, F)] en hydroxylbastnäsite-(Nd). De drie maken deel uit van een substitutiereeks waarbij fluoride (F) ionen mogelijk worden vervangen door hydroxyl (OH) ionen.

Bastnäsiet is een belangrijk mineraal van de bastnäsite groep omdat het een van de belangrijkste bronnen is van de zeldzame elementen cerium, lanthaan en yttrium. Een afzetting van dit zeldzame mineraal werd in 1949 ontdekt in Californië, en het werd daar vanaf de jaren 1960 ontgonnen. Een complex extractieproces levert een aantal zeldzame aardmetalen uit dit erts op.

Bastnäsiet wordt vermoedelijk geassocieerd met de wortelchakra, die een intense aarding biedt aan de eigenaar, wat kan helpen om perspectief in je leven te krijgen en je ideeën in realiteit om te zetten. Het is een steen waarvan wordt gezegd dat hij de schadelijke effecten van fysiek trauma vermindert, waardoor de bezitter ervaringen uit het verleden kan verplaatsen die hem misschien nog tegenhouden.